Bu yıl It Was Just an Accident filmiyle Cannes Film Festivali’nden Altın Palmiye ile dönen ve en son New York’ta düzenlenen Gotham Ödülleri’nden En İyi Yönetmen, En İyi Özgün Senaryo ve En İyi Uluslararası Film dallarında üç ödül kazanan Cafer Panahi, bu kez ülkesinde sonuçlanan bir dava nedeniyle gündemde. AFP’nin haberine göre yönetmenin avukatı Mustafa Nili, Tahran Devrim Mahkemesi’nin Panahi’yi “rejime karşı propaganda” suçlamasıyla bir yıl hapis cezasına çarptırdığını duyurdu. Nili, Panahi’nin hâlen Fransa’da ikamet ettiğini, karara iki yıllık yurtdışı yasağı ile siyasi ya da toplumsal örgütlere katılma yasağının da eklendiğini ve karara itiraz edeceklerini doğruladı.
New York’ta düzenlenen Gotham Ödülleri töreninde, Panahi ödülünü alırken ülkesindeki duruma doğrudan değinmekten kaçınsa da, sözleri derin bir anlam taşıyordu. Ödülünü, “görülme ve görünme hakkından mahrum bırakılan” bağımsız sinemacılara adadığını belirten Panahi, “sessizce, desteksiz ve bazen sahip oldukları her şeyi riske atarak, yalnızca hakikate ve insanlığa olan inançlarıyla kamerayı açık tutan tüm film yapımcılarına” seslendi. Bu sözler, sadece kendi durumuna değil, aynı zamanda dünya çapında baskı altında sanat üretmeye çalışan tüm sanatçılara bir saygı duruşu olarak değerlendirildi.
Bu karar, Panahi’nin uzun süredir İran’da karşı karşıya kaldığı baskıların son halkası. İranlı yönetmenin devletle olan hukuki çekişmesi 2003’ten bu yana sürüyor. Bu süreçteki en ağır yaptırım, 2010 yılında “devlete karşı propaganda” suçlamasıyla verilen altı yıl hapis ve 20 yıl film yapma yasağıydı. Yasağa rağmen gizlice film çekmeye devam eden Panahi, 2022-2023 döneminde meslektaşı Muhammed Resulof’un tutukluluğunu protesto ettiği için yedi ay cezaevinde kalmıştı. Son filminin çekimlerine başlamadan kısa süre önce gözaltına alınan yönetmen, hapishanedeki açlık eylemi sonrası serbest bırakılmıştı.
Panahi’nin gizlice çektiği bilinen filmi It Was Just an Accident da, yalnızca sinemasal bir başarı değil, aynı zamanda İran rejimine karşı bir meydan okuma niteliğindeydi. Resmi izin olmaksızın çekilen ve kadın oyuncuların zorunlu hicap kurallarını ihlal ettiği film, bir grup eski siyasi mahkumun kendilerine işkence ettiğini düşündükleri bir adamla karşılaşması sonrasında yaşananları konu alıyor. Panahi’nin 2023’teki yedi aylık hapis deneyiminden ve hücre arkadaşlarının hikayelerinden ilham alınarak kaleme alınan filmin festival yolculuğu da bu tabloyu daha dikkat çekici kılıyor.
Yönetmenin, Perşembe günü Marakeş Film Festivali’ne katılması ve ödüllü filminin gösteriminin ardından sahnede bir söyleşi gerçekleştirmesi bekleniyor. Nili, kararın ardından itiraz sürecinin başlatılacağını açıkladı.
